Raptura LCA: povreda kolena koja je označila kraj mnogim uspesima na terenu

Sportsko koleno, odomaćen izraz u svakodnevnoj komunikaciji, odnosi se zapravo na povrede ligamenata kolena koje mogu biti toliko ozbiljne da trajno onemoguće profesionalno bavljenje sportom.

Koleno je vrlo kompleksan zglob a njegovo fibrozno, vezivno tkivo koje sačinjava vezu između kostiju, odnosno ligamenti, drže kosti u poravanju dok mišići pomeraju zglob.

Radi se elastičnom, čvrstom, jakom  tkivu, koje ima svoj prag elastičnosti čijim prekoračenjem mogu nastati čak i trajna oštećenja, budući da nemaju svojstvo regeneracije.

Vrste ligamenata kolena

Zglob kolena čine tri kosti sa zglobnim  površinama: butna, golenjač i čašica. Zglobne površine ovog sklopa su obuhvaćene zglobnom čahurom koja predstavlja čvrstu vezivnu opnu i čija je uloga da održava čvrstinu kolena dozvoljavajući istovremeno pokrete unutar granica koje se smatraju normalnim kada je ovaj zglob u pitanju.

Zglobne veze koje se nalaze oko spoljašnje strane zglobne čahure su zapravo ligamenti i to:

• prednji ukršteni ligament (LCA), povezuje butnu kost sa potkolenicom, i najviše je podložan oštećenjima usled povreda
• zadnji ukršteni ligament(PCL) ima istu funkciju kao i ACL , ali retko dolazi do njegovog povređivanja
• Lateralni kolateralni ligament (LCL) ima ulogu povezivanja kostiju zajedno tako da omogućuju stabilnost tokom kretanja
• Medijalni kolateralni ligament (MCL) čini vezu između butne kosti i potkolenice na unutrašnjoj strani kolena
• Unutar zglobne šupljine se nalaze dve ukrštene snažne veze:
• prednja, LCA- ligament cruciaum anterius koji čini osnovu mišića kvadricepsa
• zadnja-PCL- ligament cruciatum posterius, čija je funkcija direktna veza zglobne površine butne kosti i golenjače.

Uzroci i manifestacije povrede LCA

Povreda prednjeg ukrštenog ligamenta (LCA) je najteža i najčešća povreda sportista. LCA povezuje dve kosti bez potpore zglobne kapsule čime se obezbeđuje stabilnosti kolena a povreda ovog ligamenta može da rezultira trajnim posledicama po sportsku karijeru. Preko 75% slučajeva pucanja LCA je rezultat nekontaktne povrede, odnosno do nje može doći naglom promenom smera u trčanju, doskokom, naglim usporavanjem i slično. Kidanje, odnosno raptura prednjeg ukršenog ligamenta je posledica pokreta pri kome stopalo ostaje fiksirano za podlogu uz istovremnu rotaciju zgloba kolena, ili prilikom naglog opružanja kolena.

Prilikom pucanja LCA često se čuje jak zvuk nalik prasku, a intenzitet bola varira, od slučaja do slučaja u stepenu od minimalnog do jakog. Kako je LCA avaskularno fibrozno tkivo koje se snabdeva krvlju od sinovijalne membrane kojom je okružen, njegovim pucanjem dolazi do krvarenja unutar zgloba (hematroza).

Simptomi i dijagostikovanje rapture LCA

Među najčešćim simptomima izdvajaju se: bol pri određenim pokretima koji je jasno lokalizovan. Otok je takođe pratilac rapture LCA i nastaje usled hemtroze, ali i usled izlivanja sinovijalne tečnosti,  a pored njega na povredu ukazuju i nestabilnost kolena kao i blokada pokreta.  Slabost odnosno hipotrofja kvadripcesa nastupa vrlo brzo od trenutka povrede i siguran je pokazatelj problema sa LCA.

Serija ortopedskih testova je neophodna da bi se uspostavila prava dijagnoza budući da je povreda LCA vrlo često povezana sa ostalim strukturama u kolenu, pa se kao propratne mogu ustanoviti i povrede medijalnog meniskusa i medijalnog kolateralnog ligamenta. Ove tri povrede zajedno se nazivaju “nesrećnom trijadom” i predstavljaju najtežu povredu kolena.

Raptura LCA ne može da se precizno dijagnostikuje rentgenskim snimkom pa je za potpunu kliničku sliku potrebno uraditi snimak mangnetne rezonance.

Lečenje i posledice

Način i tok lečenja određen je stepenom povrede i stabilnošću kolena pri fizičkom pregledu.Parcijalne rapture i blaža istegnuća obično se saniraju imobilizacijskim periodom u dužini od 4-6 nedjelja uz specijalan fizioterapijski program.  Pol pacijenta, godine, snaga mišića i težina povrede su faktori kojima se rukovode fizijatri specijaliste u pripremi i sprovođenu programa teraprija i rehabilitacije.

Ukoliko je došlo do potpune rapture obično se rade hirurški zahvati, poznati kao rekonstrukcija LCA. Oštećeni ligament se hirurškim putem zamenjuje novim LCA graft tkivom koje se uzima iz glavne patelarne tetive, ili tetive kolena, ili se dobija od donatora. Prilikom operativnog zahvata prave se tuneli u golenjači i butnoj kosti i postavlja se LCA graft u isti, prirodni položaj. Operacija se radi u totalnoj anesteziji, a već sutradan se može početi sa vežbama i postepenim ustajanjem. Totalni oporavak, uz fizikalnu terapiju i rehabilitaciju, nakon operacije traje od 9 do 12 meseci.

Vrlo retke komplikacije nakon operativnog zahvata javljaju se u vidu hroničnog bola u kolenu , infekcija, ali može doći i do pucanja ligamenta na drugoj nozi, ili do ukočenosti u kolenu.

Za profesionalne sportiste pucanje LCA, u najvećem broju slučajeva, donosi velike gubitke na terenu.Jako retko se dešava da se nakon operativnog zahvata i rehabilitacija može postići forma kao pre povrede, a razlog više za slabije rezultate je strah od ponovne povrede.